İmam Eşari'nin akidesinden bir bölüm el-İbâne ʿan uṣûli’d-diyâne, imam Eşari ALLAH’IN ARŞA İSTİVA ETMESİ

 İmam Eşari'nin akidesinden bir bölüm

el-İbâne ʿan uṣûli’d-diyâne, imam Eşari

ALLAH’IN ARŞA İSTİVA ETMESİ

‏الباب الخامس ذكر الاستواء على العرش

إن قال قائل: ما تقولون في الاستواء؟

قيل له: نقول: إن الله عز وجل يستوي على عرشه استواء يليق به من غير طول استقرار، كما قال: (الرحمن على العرش استوى) (20/5) ، وقد قال تعالى: (إليه يصعد الكلم الطيب والعمل الصالح يرفعه) من الآية (35/10) ، وقال تعالى: (بل رفعه الله إليه) من الآية (4/158 ) ،وقال تعالى: (يدبر الأمر من السماء إلى الأرض ثم يعرج إليه) من الآية (32/5) ، وقال تعالى حاكيا عن فرعون لعنه الله: (يا هامان ابن لي صرحا لعلي أبلغ الأسباب أسباب السماوات فأطلع إلى إله موسى وإني لأظنه كاذبا) من الآيتين (40/36 - 37) ، كذب موسى عليه السلام في قوله: إن الله سبحانه فوق السماوات.

وقال تعالى: (أأمنتم من في السماء أن يخسف بكم الأرض) من الآية (67/16 )

فالسماوات فوقها العرش، فلما كان العرش فوق السماوات قال: (أأمنتم من في السماء) من الآية (67/14 ) ... لأنه مستو على العرش

الذي فوق السماوات، وكل ما علا فهو سماء، والعرش أعلى السماوات، وليس إذا قال: (أأمنتم من في السماء) من الآية (67/16 ) يعني جميع السماوات، وإنما أراد العرش الذي هو أعلى السماوات، ألا ترى الله تعالى ذكر السماوات، فقال تعالى: (وجعل القمر فيهن نورا) من الآية (7/16 ) ، ولم يرد أن القمر يملأهن جميعا، وأنه فيهن جميعا، ورأينا المسلمين جميعا يرفعون أيديهم إذا دعوا نحو السماء؛ لأن الله تعالى مستو على العرش الذي هو فوق السماوات، فلولا أن الله عز وجل على العرش لم يرفعوا أيديهم نحو العرش، كما لا يحطّونها إذا دعوا إلى الأرض 1

فصل

وقد قال قائلون من المعتزلة والجهمية والحرورية: إن معنى قول الله تعالى: (الرحمن على العرش استوى) (20/5) أنه استولى وملك وقهر، وأن الله تعالى في كل مكان، وجحدوا أن يكون الله عز وجل مستو على عرشه، كما قال أهل الحق، وذهبوا في الاستواء إلى القدرة.

 Eğer bir kimse, “istiva hakkındaki görüşünüz nedir?” diye sorarsa, ona şöyle cevap veririz: Yüce Allah’ın “O Rahman Arşa istiva etmiştir” (Taha, 20/5) sözünde olduğu gibi, biz Yüce Allah’ın kendisine yakışır bir şekilde arşa istiva ettiğine iman ederiz.  

Yüce Allah şöyle buyurmuştur:“ Güzel söz ona çıkar…” (Fatır,35/10) yine Yüce Allah, “hayır Allah onu kendisine yükseltti” (Nisa,4/158) buyurmuştur. Bir başka ayette, “Allah emri gökten yere tedbir eder (indirir). Sonra emir O’na çıkar” buyurmuştur. (Secde, 32/5) Yüce Allah, Firavn’dan bahsederek, “ Firavun dedi ki: Ey Haman, bana yüksek bir kule yap da o sebeblere (yollara) erişeyim. (Yani) Göklerin yollarına erişeyim de Musa’nın ilahına çıkıp bakayım. Çünkü ben Musa’yı yalancı sayıyorum” (Mu’min 40/36 37)buyurmuştur.

FİRAVUN, ALLAH’IN NEBİSİ MUSA’YI YÜCE ALLAH’IN SEMANIN ÜZERİNDE OLDUĞUNA İLİŞKİN SÖZÜNDEN ÖTÜRÜ YALANLAMIŞTIR.

 Yüce Allah, “Semada olanın sizi yere batırmayacağından emin misiniz?” (Mülk 67/16) buyurmuştur. Semavatın üzerinde arş vardır. Arş, semavatın üzerinde olduğu için yüce Allah, “Semada olandan emin misiniz” demiştir.  Çünkü Allah semavatın üzerinde olan arşa istiva etmiştir. 

Yüksek olan her şeye sema denir. Arş ise, semavatın en yükseğidir. Bu durumda Yüce Allah, “semada olandan emin misiniz” dediğinde bütün semavatı kastetmemekte, bilakis semavatın en yücesi olan arşı kastetmektedir. 

Yüce Allah’ın semayı kastederek “ve ayı bunların içinde bir nur yaptı” (Nuh 71,16) buyurduğunu görmedin mi ? Ay, semanın hepsinin içinde var olduğu halde, Yüce Allah, ayın semayı tamamen doldurmasını kastetmemiştir.  

Bu nedenle biz bütün müslümanların dua ederken ellerini semaya doğru çevirdiğini görüyoruz.  

Eğer Yüce Allah, arş üzerinde olmasaydı müslümanlar ellerini arşa çevirmezlerdi.

Bir kısım Mutezile, Cehmiyye ve Haruriyye; Yüce Allah’ın “O Rahman Arşa istiva etmiştir” (Taha, 20/5) ayetini “Hakim oldu” “üstün geldi” anlamlarına geldiğini iddia ettiler ve “Allah’ın her yerde olduğunu” söyleyerek bu görüşleriyle hak topluluğu olan ehli sünnetin dediği “Allah’ın Arş üzerinde olduğunu” reddettiler.

İlim ehlinin rivayetine göre bir adam, Hz peygambere siyah bir cariye getirdi ve bunu “azat etmek caiz mi ?” diye sordu. Hz peygamber (s.a.v.) Cariye’ye “Allah nerededir?” diye sordu. O da “semadadır” diye cevap verdi. Bunun üzerine “Ben kimim?” diye sordu. Cariye, “Sen Allah’ın resulusun” diyerek yanıtladı. Hz Peygamber’de “Bunu azat et, çünkü mü’min bir kadındır” dedi. (Sahihi Muslim, Mesacid 33, Ebu Davut Salat 167, İman 16)

 İşte, bu da Allah’ın semanın üstünde olan arşın üzerinde olduğunu ispatlar.

(Kaynak İmam Eşari El İbane İstiva Konusu)